Hayriye Melek  ( 1896) Hayriye Melek Munç Büyük Kafkas sürgününde (1864) Kafkasya’nın Soçi yöresinden Anadolu'ya sürülen "Xuinge" adlı bir Vubıh ailesinin kızıdır. Babası Kasbolet Bey, 1877-78 Osmanlı Rus savaşına Çerkes gönüllü birlikleri içinde katılmış ve Balkanlar da Ruslar'a karşı savaşmıştı. 1896 yılında Manyas'ın Hacıosman (Huncehable) köyünde doğdu. İstanbul'da "Notre Dame de Sion" Fransız lisesini bitirdi. Meşrutiyetin ilanından,sonra (1908), kadınlara yönelik olarak yayınlanan "Mehâsin" (Güzellikler, 1908-1909), "Musavver Kadın" (1911) ve "Türk Yurdu" dergileri başta olmak üzere çeşitli dergi ve gazetelerde yazıları ve şiirleri yayınlandı. "Çerkes İttihad ve Teavün Cemiyeti"nin organı olarak İstanbul'da Türkçe-Adigece yayınlanan "Qhuaze" (Rehber, 1911-1914) gazetesinde yazılar yazdı. Bu derneğin ve daha sonra kurulan "Şimali Kafkas Cemiyeti"nin sosyo-kültürel çalışmalarında görev aldı. Kafkas sürgünlerinin tarihinde özel bir yeri olan "Çerkes Kadınları Teavün Cemiyeti'nin (İstanbul, 1918-1922) kurucuları arasında bulunarak bu derneğin başkanlığını yaptı. Dernek organı olarak Türkçe-Adigece yayınlanan "Diyane" (1920) adlı derginin de başyazarıydı. Sürgündeki Kafkasyalıların sosyo-kültürel yaşamına önemli katkıları bulunan Yusuf izzet Paşa ile(1919), onun ölümünden sonra da Prof.Aytek Namitok'la(1931) evlenmiş bulunan Hayriye Melek Hanım'ın, özellikle Prof.Namitok'un ve onun çalışma arkadaşı Prof. George Dumezil'in Kafkasoloji konusundaki çalışmalarına önemli yardım ve katkıları olmuştur. Türkçe ve Fransızca’dan başka Adige-Vubıh-Abhaz dillerini de biliyordu. Çerkeslerin ilk kadın yazarlarından biri, belki de birincisi sayılabilir. Kitap halinde yayınlandığını bildiğimiz iki eseri vardır: "Zühre-i Elem" (Elem Kızları, roman, İstanbul 1910), "Zeynep" (Roman; İstanbul 1926 )... www.biyografi.net (Binlerce Biyografi)