Kınalızade Ali Efendi

Ahlak-ı Alai yazarı

Sayfayı paylaş

İlgili Kategoriler

Kınalızade Ali Efendi
müderris, yazar
Ali bin Emrullah

1516 yılında Isparta’da doğdu. İlk tahsiline akrabası Kadri Efendi’den ders alarak başladı.

Sonra İstanbul’a giderek Mahmut Paşa Medresesi’nde Müderris Sinan’dan, Atik Ali Paşa Medresesi’nde Merhaba Efendi’den, bir de Sahnı Seman Medresesi’nde Kul Salih Efendi’den ders aldı.

Kur’anı Kerim ve hadisi şerif ezberledi. Hat sanatında usta olup, etkili hitabeti ve kuvvetli bir hafızası vardı.

Tahsilini mükemmel bir şekilde tamamladı. Tefsir, hadis ve fıkıh ilimlerinde söz sahibi oldu.

Şeyhülislam Ebussuud Efendi tarafından Edirne’deki Hüsamiye Medresesi’ne tayin edildi. Daha sonra Hamza Bey Medresesi ile Kütahya Rüstem Paşa Medresesi’nde, İstanbul’un çeşitli medreselerinde ve Süleymaniye Medresesi’nde müderrislik yaptı.

Bu vazifelerinden sonra Şam, Kahire, Bursa, İstanbul kadılığı (1570) ve Anadolu Kazaskerliği (1571) yaptı.

Tefsir metinlerini anlamakta güçlük çekenlerin müracaat kaynağıydı.

Şam ve Mısır’daki vazifesi sırasında görüştüğü Arap alimleri, kendisinin Arapça’da derin bilgi sahibi olduğunu ve ilminin yüksekliğini gördüklerinden, faydalanmak için müracaat ettiler.

Arapça ve Farsça’ya vakıftı. Türkçe’den başka bu dillerde de şiirler yazdı. Ali mahlasını kullandı ve şiirlerini bir divanda topladı.

Fen ve hikmet ilminde iyi yetişti. Felsefeyi de inceledi. Ahlak ilmi üzerine çalıştı. Bu hususta yazılan eserleri inceleyip, İslam ahlakını esaslı bir şekilde yazdı.

1571 yılında Ramazan ayının altıncı günü Edirne’de vefat etti.

Cenaze namazında başta alimler olmak üzere, büyük bir cemaat hazır bulundu. Cenaze namazı Cami-i Atik’te kılındıktan sonra Edirne-İstanbul yolu üzerindeki Vaki Nazır adı ile meşhur kabristanda defnedildi.

ESERLERİ:

1) Ahlak-ı Alai
2) Tecrid Haşiyesi
3) Mevakıf Haşiyesi,
4) Dürer ve Gurer Haşiyesi
5) Kalemiyye Risalesi
6) Sayfiyye Risalesi
7) Tefsire ve Vakfa Dair Risaleleri
8) Divan
9) Tabakat-ı Hanefiyye
(İmamı Azam hazretlerinden İbni Kemal Paşa'ya kadar)

Kınalızade, bu eserinde Hanefi fukahasından 276’sı hakkında kısa bilgiler vermiştir.

ESER-AYRINTI

Ahlak-ı Alai

Kınalızade Ali Efendi, daha çok Ahlak-ı Alai adlı eseriyle tanınmıştır.

Bu eserini 1564 yılında Şam’da vazifeliyken, Suriye Beylerbeyi Ali Paşa adına telif ederek, eserinin adını ona izafeten Ahlak-ı Alai koymuştur.

Ahlak-ı Nasıri, Ahlak-ı Celali, Ahlak-ı Hüseyni ve İmam-ı Gazali hazretlerinin İhyau Ulumiddin ve Eyyühel-Veled adlı eserlerini inceleyerek yazdığı bu eserinde, nakiller ve izahlar yapmıştır.

Eser defalarca basılıp, asırlarca ahlak kitaplarına kaynak olmuş ve Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına kadar medreselerde ve liselerde okutulan ahlak derslerinde temel teşkil etmiştir.

AİLE

Dedesi Abdülkadir Hamidi sakalına kına kullanmakla meşhur olduğu için ‘Kınalızade’ diye şöhret buldu.

Abdülkadir Hamidi, Fatih Sultan Mehmet Han’ın hocalarındandır.