1971 yılında Çorum'da doğdu. Çorum İnönü İlköğretim Okulu, Taşköprü Lisesi ve Çorum Atatürk Lisesi'nde okuduktan sonra 1995 yılında Boğaziçi Üniversitesi Tarih bölümünden mezun oldu. 2002 yılında Gazi Üniversitesi'nde yüksek lisans ve 2006 yılında yine aynı üniversitede ortaçağ tarihi sahasında doktora derecelerini aldı. 2010 yılında doçentlik, 2016 yılında profesörlük sanını aldı. Halen Ege Üniversitesi'nde öğretim üyesidir. Bilimsel çalışmalarının yanında örgütçülüğü ile de Türk bilim ve kültürüne büyük hizmetlerde bulundu. Türkiye'nin ilk düşünce kuruluşu olan Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi'nin (ASAM) kuruluşunda yer aldı be Balkan Masası başkanı olarak çalıştı. Dünyadaki en büyük Türk tarihi projesi olan Türkler'i yöneterek, toplam 37 ciltlik dev Türk tarihinin ortaya çıkışında büyük katkı yaptı. Bu çerçevede İngilizcedeki en büyük Türk tarihi olan The Turks'ün editörlüğünde bulundu. Ardından KaraM'ı (Karadeniz Araştırmaları Merkezi) kurdu ve Türkiye'nin ilk bölgesel akademik dergisi olan Karadeniz Araştırmaları'nı yayınlamaya başladı. Bu arada türünde dünyada ilk olan Balkanlar El Kitabı ve Doğu Avrupa Türk Tarihi adlı büyük çalışmaların editörlüğünde bulundu. Türkiye'nin en çok dil bilen tarihçisi olarak tanınan Karatay'ın 140'ın üzerinde makale ve bildirisi vardır.
ESERLERİ:
Tarihle ilgili yayınlanmış eserleri şunlardır:
Ba'de Harab'il-Bosna (1997), Kosova Kanlı Ova (1998), Balkanların Gülen Çehresi (1999), Hırvat Ulusunun Oluşumu. Erken Ortaçağ'da Türk-Hırvat İlişkileri (iki baskı: 2000, 2016), The Turks, 6 cilt, editör, H. C. Güzel ve C. C. Oğuz ile, (2002), Türk Halkları Tarihine Giriş, çeviri, P. B. Golden'dan, (dört baskı: 2002, 2006, 2012, 2013), Bosna-Hersek Barış Süreci. Dayton Antlaşması Eki İle (2002), İran ile Turan. Hayali Milletler Çağında Avrasya ve Ortadoğu (üç baskı: 2003, 2012, 2014), In Search of the Lost Tribe. The Origins and Making of the Croatian Nation (2003), Etnik Kimlikler Nasıl Oluşur?, çeviri, H. B. Paksoy'dan, (2005), Hazarlar ve Musevilik, Çeviri, P. B. Golden, C. Zuckerman ve A. Zajaczkowski'den, (2005), Etnik Tutumun Tarihsel Kökleri, AB ve Türk Kimliği (Strateji Raporu) (2005), Çeviri, Mirza Haydar Duğlat'tan, Tarih-i Reşidî (2006), Balkanlar El Kitabı, 3 cilt, editör, B. A. Gökdağ ile, (iki baskı: 2006, 2013), Bey ile Büyücü: Avrasya'da Tanrı, Hükümdar, Devlet ve İktisat Hakkında Dilin Söyledikleri (iki baskı 2006, 2016), Türklerin Kökeni (14 baskı: 2011-2016), Doğu Avrupa Türk Tarihi, editör, Serkan Acar ile (iki baskı 2013, 2015), Hazarlar: Yahudi Türkler, Türk Yahudiler ve Ötekiler (iki baskı 2014, 2015), Editör, I. Zimonyi ile, Central Eurasia in the Middle Ages. Studies in Honour of Peter B. Golden (2016).
İLETİŞİM: Prof. Dr. Osman Karatay Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Bornova - İZMİR
Ortaokul yıllarından 1993 yılına kadar şiirle meşgul oldu. Ancak kendisini sadece bilime vermek için tamamı hece vezniyle yazılmış 450 adet şiiri yaktı. Bunun haricinde çok az sayıda şiiri muhafaza etmiştir.
Üniversite yıllarında erkenden başladığı tercüme faaliyetlerinin yanında, tarih konularında deneme ve makaleler de yazdı. Güncel konularla meşgul olduğu zamanlarda bile Eskiçağ ve Ortaçağ’a olan merakını korudu. İngilizce’nin yanında Sırp, Hırvat, Boşnak ve Bulgar dillerini de öğrenmesi ve Rusça, Lehçe ve Fransızca’yı okuyup anlayacak kadar bilmesi sayesinde kaynak erişiminde sıkıntı yaşamadı ve Türkiye’de çalışanı olmayan Doğu Avrupa tarihinin tartışmalı konularına girdi. 2000 yılında yayınladığı Hırvat Ulusunun Oluşumu adlı kitap ile Avrupa tarihinin çözümsüz duran iki meselesinden birine bilimsel bir çözüm sundu ve onun nazariyesi uluslararası kabul gördü. Ayrıca Bizans kaynaklarını tetkik ederek ilk Sırp krallarının isimlerinin Türkçe olduğunu gösterdi ve buna tarihi bir açıklama getirdi. 2003 yılında yayınladığı İran ile Turan adlı kitabıyla ise Türk anayurdunun Altaylar bölgesinde olamayacağını ispatladı. Bu görüşe bilimsel bir itiraz gelmemiş olup, taraftarı sürekli artmaktadır. Halen Slav ve Fin-Ugor dillerinin kelime hazinesi üzerinde, bazen Alman dillerine de uzanarak çalışmakta, bunları Türkçe ile karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Bu arada çeşitli Türkçe kelimelerin etimolojileri üzerinde çaba göstermektedir. Tarih, dil ve uluslararası ilişkiler konularındaki bilimsel makalelerini çeşitli ortak kitaplarda ve Yeni Forum, Çerçeve, İzlenim, Avrasya Dosyası, Stratejik Analiz, Jeoekonomi, Yeni Türkiye, Folklor Edebiyat, Karadeniz Araştırmaları, Türk Dünyası Tarih Dergisi ve Bilig gibi dergilerde yayımladı. Ayrıca başta kendi tezleri olmak üzere, çeşitli konularda konferanslar verdi. Esas uzmanlık alanı olan Eski Bulgar tarihiyle ilgili görüşleri Bulgaristan’daki bir kısım akademik çevrenin tepkisine sebep oldu ve tarihle ilgili yedi kurum ve bölümün başkanı, Bulgar resmi haber ajansı BTA vasıtasıyla ortak bir bildiri yayınlayarak onun görüşlerini protesto ettiler. Yazar bu arada Çorum Hakimiyet gazetesine yazdığı 240 makale ile başta kentleşme olarak Çorum’un çeşitli sorunlarını ele almıştır.
HAKKINDA YAZILANLAR
“(Hırvat teorisi) oldukça ilginç ve düşündürücü. Yazmayı tasarladığım Genel Avrasya Tarihi’nde bu teoriye başvuracağım.” (Peter B. Golden)
“Balkan uluslarının oluşumunda Türklerin yeri büyük. Pekçok kültür ögeleri açısından Türk kültürü ile çok büyük ilişkiler görüyoruz. Bu, buradaki Türklerin kültüründen etkileşim olabilir ya da asıllarında Türklük olabilir. Arkeolojik araştırmalar yapıldığında daha net bulgular ortaya çıkabilir.” (Yusuf Halaçoğlu)
“Genç nesilden Türk tarihçisi Osman Karatay, Henri Gregoire’ın zamanında eleştirilmiş ve çoklarınca reddedilmiş Hırvat kelimesinin Türkçe oluşu hakkındaki tezini izleyerek, bu mesele hakkında bir kitap yazdı ve ilk Hırvatların İrani değil, Bulgarlar gibi Türk asıllı olduğunu ileri sürdü. (...) Yayınlanmış kaynakları, destanları, dilsel ve antropolojik malzemeyi tahlil eden Karatay, Kafkasların kuzeyindeki bölge halklarının eskiden çoğunlukla İrani değil Türk asıllı olduğunu belirtiyor. (...) Hırvatların Dalmaçya’daki ilk kuşağının yönetici tabakası Türk isimleri taşıyordu.(...) (Tatjana Katiç)
“Karatay’ın Hırvat Ulusunun Oluşumu kitabı millet ve milliyetlerin dünya siyasetinde gittikçe daha fazla önem kazandığı bir dönemde Hırvatların aslı ve Balkan ve Doğu Avrupa ulusları hakkında yeni ufuklar açıyor.” (Fatma Acun)
“Çok karmaşık olan Kosova sorununun anlaşılması için genz arkadaşlarımızdan Osman Karatay’ın Kosova Kanlı Ova kitabını hararetle tavsiye ediyorum. Karatay’ın kitabını okuduktan sonra “Balkanlarda Kim kimdir?” sorusuna cevap bulabileceğimizi sanıyorum.” Selçuk Gültaşlı)
“Kosova Kanlı Ova kitabı, görevi tarihe tanıklık etmek olan bir gazetecinin. Geçmişten bu güne bir bölgenin acı hikayesini anlatıyor... Bu hikayede dedelerimizin ve ülkemizde yaşayan yüzbinlerce insanın yeri azımsanacak gibi değil” (Süleyman Ünal)